Πώς να εκπαιδεύσετε τον εαυτό σας να αναγνωρίζει τις τεχνικές γραφής των μεγάλων συγγραφέων – Δήμητρα Κολιαστάση

Η λογοτεχνία δεν είναι μόνο ιστορία αλλά και τέχνη. Πίσω από κάθε σπουδαίο έργο κρύβονται τεχνικές γραφής που κάνουν τη διαφορά: μεταφορές, ειρωνεία, υποπλοκή, διαφορετικοί αφηγηματικοί τρόποι. Αναγνωρίζοντας αυτά τα εργαλεία, μπορείτε να διαβάζετε σε βάθος, να κατανοείτε καλύτερα το ύφος ενός συγγραφέα και να βελτιώνετε και τη δική σας γραφή.

Το πρώτο βήμα είναι να εξοικειωθείτε με τις βασικές τεχνικές. Η μεταφορά και η παρομοίωση είναι τρόποι με τους οποίους κάτι περιγράφεται μέσω άλλης, άσχετης έννοιας για να δημιουργηθεί έντονη εικόνα ή συναίσθημα. Η ειρωνεία λειτουργεί όταν λέγεται κάτι αλλά εννοείται το αντίθετο ή όταν ο αναγνώστης γνωρίζει κάτι που ο χαρακτήρας αγνοεί. Η υποπλοκή αφορά τις δευτερεύουσες ιστορίες που πλέκονται μέσα στην κεντρική πλοκή, προσθέτοντας βάθος. Όσον αφορά τους αφηγηματικούς τρόπους, είναι σημαντικό να μάθετε να ξεχωρίζετε αν ένα κείμενο είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, τρίτο πρόσωπο παντογνώστη ή αν έχουμε έναν αξιόπιστο ή αναξιόπιστο αφηγητή.

Αφού κατανοήσετε τις βασικές τεχνικές, περάστε στην ενεργητική ανάγνωση. Αυτό σημαίνει ότι διαβάζετε έχοντας σκοπό να εντοπίσετε αυτές τις τεχνικές. Κρατήστε σημειώσεις, υπογραμμίστε φράσεις που ξεχωρίζουν και ρωτήστε τον εαυτό σας πώς περιγράφει ο συγγραφέας τον κόσμο ή τους χαρακτήρες, αν βλέπετε κάποιο μοτίβο μεταφορών ή επαναλαμβανόμενα σύμβολα, αν υπάρχει σαρκασμός ή ειρωνεία, και αν υπάρχουν ιστορίες μέσα στην ιστορία.

Ένας καλός τρόπος εξάσκησης είναι να στοχεύετε σε μία τεχνική κάθε φορά. Επιλέξτε ένα κείμενο και επικεντρωθείτε μόνο στη χρήση μεταφορών ή μόνο στον τρόπο που αναπτύσσεται η υποπλοκή. Με την πάροδο του χρόνου θα αρχίσετε να τις εντοπίζετε χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.

Μια επίσης χρήσιμη πρακτική είναι η επανάληψη της ανάγνωσης με διαφορετικό σκοπό. Στην πρώτη ανάγνωση επικεντρωθείτε στην κατανόηση της ιστορίας. Στη δεύτερη διαβάστε για να παρατηρήσετε πώς ο συγγραφέας χτίζει τους χαρακτήρες, πώς εναλλάσσει αφηγηματικά επίπεδα ή αν χρησιμοποιεί συγκεκριμένα λογοτεχνικά μοτίβα. Μπορείτε μάλιστα να αντιγράψετε αποσπάσματα που θεωρείτε καλοφτιαγμένα και να τα αναλύσετε.

Η σύγκριση διαφορετικών συγγραφέων είναι επίσης ιδιαίτερα διαφωτιστική. Παρατηρήστε πώς ο Σαίξπηρ χρησιμοποιεί την ειρωνεία σε αντίθεση με τον Καβάφη ή πώς ο Παπαδιαμάντης δημιουργεί εικόνες μέσω παρομοιώσεων διαφορετικά από τον Χέμινγουεϊ. Η συγκριτική ανάγνωση σας βοηθά να καταλάβετε πώς μια τεχνική προσαρμόζεται ανάλογα με το ύφος, την εποχή και τη θεματολογία του κάθε συγγραφέα.

Μην παραμελείτε τη μελέτη λογοτεχνικών αναλύσεων και κριτικών. Συχνά θα σας αποκαλύψουν τεχνικές που ίσως σας έχουν διαφύγει. Αφού διαβάσετε μια ανάλυση, επιστρέψτε στο έργο για να εντοπίσετε αυτά που επισημάνθηκαν.

Τέλος, ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσετε τις τεχνικές γραφής είναι να τις εφαρμόσετε. Γράψτε μικρά κείμενα όπου χρησιμοποιείτε μόνο μεταφορές, δημιουργήστε έναν αναξιόπιστο αφηγητή ή προσπαθήστε να αναπτύξετε μια υποπλοκή παράλληλα με την κεντρική ιστορία σας. Μέσα από την πράξη θα εκπαιδεύσετε το ένστικτό σας, ώστε να αναγνωρίζετε αυτές τις τεχνικές σε όποιο έργο κι αν διαβάζετε.

Η αναγνώριση των συγγραφικών τεχνικών δεν είναι παθητική διαδικασία. Απαιτεί εξάσκηση, παρατήρηση και συνεχή αναγνωστική εγρήγορση. Όσο περισσότερο εξασκείστε, τόσο πιο εύκολα θα ξεκλειδώνετε τα μυστικά των μεγάλων συγγραφέων και θα εξελίσσετε τη δική σας σχέση με το κείμενο.